Çevre sıcaklığının sıfır derecenin altına düşmesiyle, bitkiler çok kısa bir zamanda soğuk hava ile temas ettiğinde don olayları yaşanır. Tarım sektöründe her yıl don olaylarında milyonlarca liralık zarar oluşmaktadır.
Geceleri oluşan ısı kayıpları nedeniyle topraktan 10 ila 50 metre yükseklikte sıcak hava tabası oluşur. Yüksek hava basıncı sonucunda hafif ısınan hava, ağır ve soğuk olan hava tabakasının üzerinde birikir. Bu sıcak hava tabakasına inversiyon tabakası adı verilmektedir. Don pervaneleri tam olarak bu noktada devreye girer. Bu pervaneler sıcak havayı toprağa doğru geri çekerek don tehlikesini engellerler.
Don pervaneleri sabit ve mobil olarak iki sınıfa ayrılabilir. Bu don makinelerinin çalışma prensipleri ise oldukça basittir.
Don Pervanesi Çalışma Prensibi
Don pervanesinin çalışma prensibi oldukça basit ve anlaşılırdır. Havanın tribüne hareket etmesi ve tribün kanatlarının hareket etmesiyle çalışma gerçekleşir.
- Rüzgar makinesinin kanatları dönmeye başladıktan sonra göbekte bulunan kanatlar ve birleşim bölgesinde yer alan şaft dönmektedir.
- Dişli kutularıyla birlikte dönme hızı artmaktadır. Bu sayede kinetik enerji üretilir.
- Rüzgar makinesinde bulunan tribün motoru, rüzgarı elektrik enerjisine dönüştürür. Bu güçlü ve sağlam motorlar kullanıcıların ihtiyaçlarını büyük oranlarda karşılamaya yeterlidir.
- Don pervanesi havanın sıfır derece atına düştüğü durumlarda kullanılmalıdır.
Sabit Don Pervanesi
Sabit don pervaneleri, zirai tarımı olumsuz etkileyecek don olaylarına karşı kullanılabilecek etkili yöntemlerden biridir. Sabit pervaneler ile bitkiler açısından sıcaklığı düşmesi engellenebilir.
Sabit don pervanesi ile;
- Çiçeklerde toz ve polen aktarım süreci kısalacaktır.
- Serinleme için bu pervanelere başvurulabilir.
- Meyve ve sebzelerde güneş yanıklarını engellenebilir.
- Tarlalarda bulunan hava soğutularak bitkilerin erken uyanması engellenebilir.
- Meyveleri dalında kurutmak için kullanılabilir.
Mobil Don Pervanesi
Sabit don pervanelerinin yanı sıra, tekerlekli ve mobil olarak hareket ettirilebilen pervanelerde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu pervaneler hasattan önce meyveleri dalında kurutmak ve serinletmek için kullanılabilir.
Yazın bunaltıcısı sıcaklıkları altında, bahçede bulunan bağıl nemi ve sıcaklığı mobil don pervaneleri ile kontrol edebilirsiniz. Bu sayede meyvelerin kalitesi de artacaktır.
Ortam sıcaklığına ve nemine müdahale sayesinde meyve ikizlenmesinin de önüne geçilebilir. Yine mantar kontrolünü sağlamak adına ortamdaki nem oranı mobil don pervaneleri ile düşürülebilir. Bu ağaçlarınızın kuru kalmasını da sağlayacaktır.
Mobil pervaneler sayesinde ortam soğutması sağlanarak ısı birikimi baskı altına alınabilir. Bu sayede bitkilerin erken uyanması önlenebilir. Bu birçok dengesizliğin önüne geçilmesi ve verimin artırılması konusunda önemlidir.
Hem sabit don pervanelerinin hem de mobil don pervanelerinin çalışma prensibi aynı şekildedir. Fiziksel bir kural olarak ısınan hava yükselir. Bu pervaneler ise temel amaç olarak yükselen havanın yeniden toprağa dönmesini sağlayarak, toprağın sıcak kalmasını ve bitkilerin donmasını engeller. Bunun yanı sıra bu pervanelerin birçok farklı kullanım alanındaki avantajları aynı çalışma prensibiyle elde edilebilmektedir.